سفالگری
سُفالگری ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق ” سفال ” میگویند. از مشهورترین سفالینهها میتوان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. پیش از رواج شیشه سفالینهها رایجترین مظروفات بشر بودند. مرغوبترین خاک در صنعت سفالگری خاک رس میباشد که به دلیل وجود مقادیر بالای آهن در آن ، به رنگ سرخ است.
با گذشت زمان و گسترش زندگی ، سفالگری هم تکامل یافته است. انسانهای آفریننده با دستهایشان بر ظرفهای گلی نقش و نگارهایی کشیدند و آنها را با رنگهای گوناگون آراستند. هم اینک در نقاطی از ایران از جمله در : مند گناباد ، لالجین همدان ، میبد یزد ، شهرضای اصفهان ، زنوز آذربایجان ، کوزه کنان آذربایجان ، کلپورگان سیستان و بلوچستان ، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه میشود.
ساختن ظروف سفال متعلق به زمانی است که انسان در دشت زندگی میکرد و روستاهای اولیه شکل گرفته است و یکجانشینی بوده است. این ظروف معمولاً برای نگهداری مواد غذایی ساخته می شده است. ظروف سفالی خاصیت فاسد نشدنی دارد؛ اما از سویی به دست آوردن این ظروف ، امکان تعبیر و تفسیر بخشهای مهمی از زندگی انسانهای اولیه را فراهم آوردهاست. مراحل ساخت و تحول ظروف سفالی عبارتند از :
- به وسیله دست (بدون چرخ سفالگری) که به روشهای مختلف از جمله فتیلهای ساخته می شود.
- با چرخ سفالگری
- ساختن ظروف سفالی به شکل مجسمه یا حجمهای ترکیبی : یعنی علاوه بر حفظ کاربری ظروف سفالی ، آنها را به شکل مجسمههایی از حیوانات یا حجمهای ترکیبی ، که نشانه نوع نگرش آنها به جهان هستی است میساختند.
مطالعه در مورد زمان آغاز و پیدایش خط بدون بررسی نقوش حک شده روی ظروف سفالی امکانپذیر نبودهاست. به ویژه ظروف مربوط به هزارههای ۵ و ۶ پیش از میلاد در این میان نقش غیرقابل انکاری دارد. در ایران قدمت سفالینهها به بیش از ۱۰٬۰۰۰ سال میرسد. قدیمیترین چرخ سفالگری و کوره پخت سفال در جهان در شوش یافت شدهاست. همچنین قدیمیترین ظروف سفالی منقوش مربوط به ایران است.
کوزه کنان
کوزهکنان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان شبستر قرار دارد. فاصله آن با مرکز استان تبریز ۷۵ کیلومتر و با مرکز شهرستان ۱۲ کیلومتر است.
همانطور که از نام این شهر پیداست ، کوزه گري شغل آبا و اجدادي اهالی کوزه كنان است. اطلاعات دقیقی از قدمت هنر سفالگری در این شهر وجود نداد.کارگاه های کوچک و بزرگ بسیاری در این منطقه از آذربایجان شرقی وجود داشته و فعالیت می کنند. با وجود اینکه چند سالی است ، هجمه سفالینه هایی که اغلب از هنر ایرانی عاری بوده و جز رنگ و لعاب فریبکارانه ، چیزی بیش نیستند ، آثار اصیل و ماندگار «کوزه کنان» را تهدید می کنند ولی استادان کوزه کنانی همچنان در پی حفظ و گسترش سازه های سفالی سنتی ایران زمین و آذربایجان هستند. کوزه کنان اکنون بالغ بر ۵ هزار نفر جمعیت دارد. این شهر کوچک حدود 25 کارگاه سفالگری را که در هر کدام حداقل 3یا 4 نفر مشغول کار هستند در دل خود جای داده است. به عبارت دیگر نزدیک به ۱۰۰ خانوار این شهر از طریق کوزه گری امرار معاش می کنند. این تعداد البته غیر از آمار افرادی است که چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم در زمینه های مرتبط این هنر از قبیل : حمل و نقل خاک ، جابه جایی محصولات تولید شده ، ساخت ، ارتقا و نگهداری کوره ها ، فروش ، خدمات و… فعالیت می کنند.
کارگاه سفالگری برادران ادهمی کوزه کنان
در اواخر دهه چهل شمسی برادران ادهمی ( آقایان بایرامعلی و غلامعلی ) با کمک و تجربیات پدرشان آقای جلیل ادهمی کوزه کنان و برادر بزرگتر آقای خلیل ادهمی کوزه کنان اقدام به تاسیس کارگاه جدید خود نمودند. این کارگاه در حال حاضر هم فعال است و همچنان هنر سفالگری در آن جاری است. در این کارگاه ، کوزه های آب ، کوزه های مخصوص نگهداری ماست و پنیر و لبنیات ، خمره و کوزه های مخصوص کره گیری از شیر ، انواع گلدان و سایر کوزه های گرد در مصارف مختلف تولید می شود. مشتریان این کارگاه از افراد محلی تا شهرها و شهرستانهای استان های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل و تهران وجود دارند.
گالری تهران
موسسین
جلیل ادهمی کوزه کنان فرزند استاد غلامعلی ادهمی کوزه کنان متولد 1361 با مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی – بازاریابی و تجربه سالها فعالیت در زمینه سفال و سفالگری
مریم رسولی پرتو متولد 1362 با مدرک کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی – بازاریابی و استاد پتینه و کهنه کاری روی سفال و انواع سطوح